جایگاه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در صحنه های اجرایی
دکتر
محمد گودرزی طی یادداشتی به تشریح
جایگاه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در صحنه های اجرایی پرداخت.
بی شک یکی از مهمترین و اصلی ترین دغدغه و آسیب های وارد بر نظام تعلیم و
تربیت کنونی کشور ما، وارداتی بودن نوع نگاه درباره سیاست گذاری، برنامه ریزی،
مدیریت و اجرای فرآیند تعلیم و تربیت است. علیرغم تلاش ها و فعالیت های انجام شده
در طول سال های سپری شده از عمر پر برکت انقلاب اسلامی، به نظر می رسد به دلیل
مبتنی بودن اقدامات آموزشی و تربیتی در حوزه های مختلف ذکر شده بر مبانی، اصول و
روش هایی که خاستگاه واقعی و حقیقی آن فلسفه مادی و انسان محور غرب می باشد،
نتوانسته ایم آنگونه که باید، متکی بر هویت دینی و ملی بهره مندی لازم و کافی را
ببریم.
پر واضح است در مهندسی نظام گسترده آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، تبیین صحیح، مستدل و کارآمد متناسب با چالش های فرا روی نظام تعلیم و تربیت اسلام در عصر حاضر و ارائه الگوهای عینی و ملموس و به روزآوری شده، صورت نگرفته است. لذا اصول ثابت و شاخص های کلی فلسفه نظام تعلیم و تربیت اسلام جایگاه واقعی خود را بدست نیاورده است. از همین روی خروجی آموزش و پرورش در تراز جمهوری اسلامی ایران نمی باشد. این در حالی است که در شکل گیری تحولات و دگرگونی های فکری، اجتماعی و سیاسی ملت ها، حکومت یا دولت های مربوط می کوشند تا دستگاه عظیم تعلیم و تربیت را در جهت تحکیم، رشد و توسعه آرمان های پذیرفته شده خود قرار دهند. بدین معنا تحول اساسی و پایدار در هر جامعه در گرو متحول شدن نظام تعلیم و تربیت آن جامعه است و محور اصلی تحول و توسعه نظام تعلیم و تربیت بهبود کیفیت کار معلم، شناخت و ویژگی های آنها می باشد.
معلمان به عنوان پایه گذاران اندیشه های علمی، مبلغان ارزش ها و مسئولیت های اجتماعی به کودکان ما می باشند و حرف اول را در تربیت منابع انسانی می زنند و هیچ حرفه ای همچون شغل معلمی تاثیر موثری در جوامع ندارد. طرفداران و مبلغان تحول و توسعه در جوامع باید بیش از هر کس حامیان واقعی معلمان باشند و سیاست گزاران آموزش و پرورش با در نظر گرفتن حقوق و مزایای شغلی ویژه برای معلمان مدارس و یا دارا بودن مدرک تحصیلی و تخصص و تعهد مورد نظر، دغدغه های زندگی را برای آنان کاهش دهند زیرا معلم یک هدیه الهی است. به عنوان مصداق می توان به بررسی و تطبیق وضعیت اختصاص بودجه و هزینه های مصوب و پیش بینی شده برای آموزش و پرورش در برنامه بودجه کشورهای پیشرفته و توسعه یافته نسبت به ملل توسعه نیافته اشاره کرد.
امام خامنه ای رهبر معظم انقلاب در تبیین این نکته اساسی می فرماید:«آموزش و پرورش کنونی کشور ما ساخته و پرداخته فکر ما و برنامه ما و فلسفه ما نیست . بنای کار بر آن فلسفه ای نبود که امروز دنبال آن فلسفه هستیم. ما در آموزش و پرورش احتیاج به تحول داریم.» بنابراین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش راهبردی ترین و موثرترین شاخص رویکردی و عملکردی نظام تعلیم و تربیت برای پاسخگویی به این نیاز اصلی و مهم یعنی تربیت فردی تراز جمهوری اسلامی ایران است. هرچند پس از گذشت بیش از چهار سال از تصویب نهایی هنوز در گام اول (نقشه راه جهت اجرا) مغفول مانده است.
در یک نگاه کلی در فصول هشت گانه این سند رویکرد تربیتی و پرورشی حائز اهمیت بوده و خود را در دو بخش توانمندسازی معلم و توانمندسازی دانش آموز سازماندهی نموده است.
به نظر می رسد در جهت تبیین نقشه راه سند تحول پرداختن به چند نکته ضروری باشد:
- نقطه قوت سند در آن است که می کوشد تا نظام آموزشی و تربیتی متکی بر مبانی فلسفه اسلام طراحی نماید.
- فضا سازی ذهنی عوامل اجرایی از مبانی فکری سند تحول.
– ضرورت اجرایی طرح و ایجاد نمودن بسترمطالبه گری جامعه مخاطب در این جهت.
- آسیب شناسی پرورشی و تربیتی مجموعه آموزش و پرورش در تراز فرهنگی انقلاب اسلامی.
- جایگاه حوزه های اخلاق عملی در کلیت حوزه های اعتقادی جامعه و اولویت گذاری مبانی اجرایی از هر یک از این دو حوزه بر مبنای سند تحول.
- نهادینه سازی نظام ارزشی دینی در عملکرد و خروجی آموزش و پرورش.
- تبیین مبانی نظری سند تحول و تطبیق آرمان های اخلاقی سند با صحنه های اجرایی ( کم نمودن شکاف بین حوزه نظر و عمل )
- انتقال جامعیت سند در تمامی فرصت های آموزش و پرورش از حوزه نظر به حوزه عمل.
- بیان ساده و فراگیر اهداف عالی در متن سند و انتقال ایده های دلخواه انقلاب از این مجموعه در بدنه اجرایی.
- تعیین حوزه های متعدد و تکمیل کننده یکدیگر در سر فصل های آموزشی و پرورشی و چگونگی پرداختن به انتظارات سند تحول از هر یک از ایشان.
- انتظار جامعه از تعلیم و تربیت رسمی در سرعت بخشی به اخلاق عمومی با نگاه کلی به سند تحول.
- تبیین جایگاه رفتارهای سیاسی مدیران درون سازمانی در میزان اثر بخشی اهداف عالی سند تحول.
- نا متوازن بودن آرمان خواهی فرهنگی در دو حوزه نظر و عمل و ایجاد شکاف در این دو حوزه و نامتوازن بودن سند تحول در جهت ترمیم این شکاف
- توجه به اصل ساده و روان بودن مفاهیم سند در جهت عمومیت دادن به تمامی بخش های فرهنگی سازمانی و غیر سازمانی.
- توجه به روحیه انقلابی در سند تحول در دو بخش محتوا و عوامل اجرایی.
- توجه به ضمانت های اجرایی سند تحول.
- بومی سازی سند تحول با رویکرد اجرایی در تمامی مناطق آموزشی کشور.
